آیا بیت کوین جرم است؟ معاملات بیت کوین قانونی است؟

قدیمی‌ترین ارز دیجیتال حاضر در بازار، یعنی رمزارز بیت کوین، در سال ۲۰۰۹ کار خود را به‌صورت رسمی آغاز کرد. این رمز ارز که از زمان ورود خود کلیه قوانین و چهارچوب‌های معاملات بانکی و مالی را بر هم زده، همچنان تحت مفهوم مالی غیرمتمرکز فعالیت می‌کند و زیر پرچم هیچ یک از قوانین بین‌المللی نرفته است. در حقیقت اگرچه مقامات مالیاتی و سازمان‌های اجرایی هنوز در حال بحث در مورد چگونگی کنترل بیت کوین هستند، سرمایه‌گذاران بسیاری همواره از خود می‌پرسند که آیا معاملات بیت کوین آن‌ها قانونی است یا خیر؟

واقعیت این است که در بازارهای نوظهور، وضعیت قانونی بیت کوین هنوز مشخص نیست. بسیاری از کشورها مثل ایالات متحده، ژاپن، بریتانیا و بیت کوین را قانونی شمرده‌اند در حالی که چین و هند به شدت معاملات بیت کوین را محدود کرده‌اند. این که بیت کوین جرم است یا خیر، سوالی خواهد بود که در این مقاله ما تلاش می‌کنیم به آن پاسخ دهیم.

بیت کوین چیست؟

بیت کوین در سال ۲۰۰۹ توسط شخص یا سازمانی با نام مستعار ساتوشی ناکاموتو ایجاد شد که هنوز هویت واقعی او مشخص نشده است. بیت کوین که در دسته ارزهای دیجیتال قرار دارد، هیچ شکل فیزیکی که با اسکناس های دلار یا یورو مطابقت داشته باشد ندارد و فقط در اینترنت و معمولاً در کیف پول‌های دیجیتال وجود دارد.

تمامی تراکنش‌های بیت کوین در یک دفتر کل دیجیتال به نام بلاکچین ثبت می‌شود و افراد می‌توانند به سادگی آن را در صرافی‌های مختلف سرتاسر جهان معامله کنند. قیمت بیت کوین همواره در نوسان بوده و اغلب توسط عرضه و تقاضا تغییر می‌کند. معاملات این ارز دیجیتال همچنین هیچ محدودیت زمانی یا مکانی ندارد.

به بیان ساده‌تر، بیت کوین به دلیل ماهیت غیرمتمرکزی که دارد می‌تواند بدون شناسایی از یک کشور به کشور دیگر در صرافی‌های مختلف منتقل شود. البته مهم است که افراد این موضوع را در نظر داشته باشند که حتی در کشورهایی که معاملات ارزهای دیجیتال قانونی به‌شمار می‌رود، نرخ کارمزد تراکنش‌ها متغیر است و در هر موقعیت مکانی فرق می‌کند.

چرا قانونی بودن بیت کوین در کشورها مشکل ساز است؟

قانونی بودن بیت کوین همیشه یک موضوع بحث‌برانگیز برای کشورها و در سطح بین‌المللی بوده است. بسیاری از دولت‌ها مانند چین یا پیش از این ایالت متحده معتقدند بیت کوین جرم است و برای این موضوع دلایل کافی و البته قانع‌کننده‌ای را دارند. لایه های مختلفی برای اولین ارز دیجیتال جهان وجود دارد که در چارچوب‌های سرمایه‌گذاری‌های سنتی مانند استخراج و تجارت نمی‌گنجد و این یعنی دولت‌ها یا باید قوانین قبلی را تغییر دهند (که نیازمند برهم زدن تمامی معادلات و دوباره نوشتن آن‌ها است) یا این که قوانین جدیدی برای ارزهای دیجیتال وضع کنند.

دولت‌ها همچنین در یافتن نحوه عملکرد بیت کوین، نحوه تنظیم آن و نحوه مالیات بر سود مشکل دارند. برای مثال، احزاب قانونی نمی‌توانند به اشخاص غیرمجاز اجازه مدیریت ارزهای دیجیتال را بدهند، درست مثل اینکه نمی‌توانند به هر کسی اجازه دهند ارزهای سنتی فیات را مدیریت کنند. بدین ترتیب هدف تنظیم‌کننده‌ها ایجاد دستورالعمل‌های جدید در خصوص کسب‌وکارهایی است که نگهداری رمزارز یا مدیریت دارایی‌های دیجیتال را به روش‌های دیگر انجام می‌دهند.

موضوع دیگر این است که بیت کوین هیچ مرجع صادرکننده متمرکزی ندارد. آدرس‌های بیت‌کوین به شماره‌های تامین اجتماعی (SSN) یا سایر اطلاعات شخصی مانند حساب‌های بانکی استاندارد در ایالات متحده نیاز ندارند و این امر در ابتدا نگرانی‌هایی در مورد استفاده از بیت‌کوین برای فعالیت‌های غیرقانونی مثل قاچاق ایجاد کرد (خوب است بدانید در سال‌های اولیه پیدایش قاچاقچیان مواد مخدر از بیت کوین برای انتقال پول‌های خود استفاده می‌کردند).

در حقیقت از آنجا که حوزه ارزهای دیجیتال بسیار گسترده است، حتی با وجود وضع قوانین درباره مدیریت معاملات ارزها، هنوز سوال‌های بسیاری بی‌پاسخ باقی می‌ماند؛ آیا سود حاصل از ایردراپ باید مالیات متفاوتی نسبت به سود سرمایه گذاری حاصل از معاملات ارزهای دیجیتال داشته باشد؟ هارد فورک از کجا وارد بازی می‌شود؟ آیا سود استخراج ارز مجاز به‌شمار می‌رود و اگر چنین است، چگونه مالیات بر آن تعلق می‌گیرد و روند نظارت چگونه است؟ و بسیاری سوال‌های دیگر که نیازمند پاسخ دولت‌ها هستند.

در مجموع، اگر بخواهیم علت درستی برای این موضوع که دولت‌ها معتقدند بیت کوین جرم است پیدا کنیم، باید بگوییم آن‌ها در واقع از بیت کوین جا مانده‌اند! واقعیت این است که دولت‌ها و قوانین بانکی نتوانسته‌اند همگام با تکنولوژی تغییر و پیشرفت کند و اکنون که بیت کوین با فناوری پیچیده خود تمامی مرزها را پشت سر گذاشته آن را یک مشکل غیرقابل حل می‌پندارند.

قوانین بیت کوین چه چیزهایی را باید شامل شود؟

در هر صورت، مقرراتی که برای خرید و فروش بیت کوین یا سایر ارزهای دیجیتال وضع خواهد شد ممکن است صرفاً بر اساس نحوه عملکرد ماینینگ برای هر شبکه و اینکه آیا یک نهاد به دلایل شخصی یا تجاری در حال استخراج است (حتی برای درآمد سالانه خود)، متفاوت باشد. برخی از شرکت‌ها ممکن است از درآمدهایی که در حین استخراج به دست می‌آیند نیز به کارکنان پرداخت کنند، که سیاست‌های مختلفی را برای تنظیم در نظر می‌گیرند.

همانطور که می‌دانید در دنیای رمزارزها انواع زیادی از درآمد وجود دارد که اکثر آن‌ها نیازمند قوانین کاملا جدیدی هستند. واضح است که فناوری کریپتو با سرعتی بیشتر از دانش دولت‌ها در مورد آن رشد می‌کند و قوانین دولتی باید راهی برای همگام شدن با تکنولوژی و سیستم‌های جدید مالی پیدا کنند.

در نهایت، جهانی شدن و آزادی حرکت نیز باید در وضع قوانین در نظر گرفته شود. ویژگی اصلی رمزارزها این است که مردم می‌توانند آن‌ها را در هر کجای دنیا نگهداری کنند و معامله انجام دهند. بنابراین، دولت‌ها چگونه می‌خواهند با این امر مقابله کنند؟ جای تعجب نیست که تغییر مقررات زمان بر خواهد بود، اما آیا استفاده و سرمایه‌گذاری در بیت کوین بی‌خطر است؟ در ادامه مروری خواهیم داشت بر اینکه چگونه برخی از کشورهای جهان به دنبال تنظیم قوانین برای ارزهای دیجیتال مانند بیت کوین هستند.

کشورهایی که بیت کوین در آن ها قانونی است

ایالت متحده آمریکا

شبکه اجرای جرایم مالی وزارت خزانه‌داری ایالات متحده (FinCEN) از سال ۲۰۱۳ دستورالعملی را در مورد بیت کوین صادر کرده و آن را به عنوان یک ارز قابل تبدیل با ارزش معادل در ارز واقعی یا ارزی که می‌تواند به عنوان جایگزینی برای آن عمل کند، تعریف کرده است.

طبق قوانین فعلی ایالات متحده، هر نهادی که بیت کوین را مدیریت یا مبادله می‌کند، مانند صرافی های ارز دیجیتال و پردازشگرهای پرداخت، تحت تعریف کسب و کار خدمات پولی (MSB) قرار می‌گیرد. به این ترتیب، یک MSB مشمول قانون رازداری بانکی است و باید در خزانه‌داری ایالات متحده ثبت‌نام و گزارش تراکنش‌های بیش از 10000 دلار ثبت کند.

علاوه بر این، خزانه‌داری ایالات متحده و FinCEN استراتژی‌هایی ایجاد کرده‌اند و به فرآیندهای قانونی برای توسعه مقررات، همراه با تعیین اولویت‌های ملی برای ردیابی و گزارش ارزهای دیجیتال کمک می‌کنند.

اتحادیه اروپا

اتحادیه اروپا بیت کوین و سایر ارزهای دیجیتال را به‌عنوان دارایی‌های رمزنگاری شده به رسمیت می‌شناسد و استفاده از آن‌ها در این کشورها قانونی است. با این حال، سازمان بانکداری اروپا، مرجع تنظیم‌کننده ارز در اتحادیه، اعلام کرده که فعالیت‌های دارایی‌های رمزنگاری خارج از کنترل آن است و همچنان به مردم و مشاغل درباره خطرات ارزهای دیجیتال هشدار می‌دهد.

در سال ۲۰۲۰، کمیسیون اروپا پیشنهاد قانونی برای تنظیم دارایی های رمزنگاری شده را نهایی کرد، که بسیاری از آژانس‌ها در اتحادیه آن را تایید کردند. اما این قانون دو سال بعد اصلاح و در اکتبر 2022، نسخه نهایی برای رأی‌گیری به EC ارسال شد. نتیجه این رای‌گیری هنوز مشخص نیست و بسیاری از کشورهای اتحادیه اروپا منتظر نتیجه پیشنهاد بازارهای دارایی‌های رمزنگاری شده (MiCA) هستند.

این قانون بر توکن‌های امنیتی یا توکن‌های غیرقابل تعویض حاکم نیست. این کمیسیون همچنین می‌خواهد اطمینان حاصل کند که مردم به ارز دیجیتال دسترسی دارند و می‌توانند با خیال راحت از آن استفاده کنند

 کانادا

کانادا مانند همسایه جنوبی خود موضع دوستدارانه‌ای را در مقابل بیت کوین دارد و این ارز به عنوان یک کالا توسط آژانس درآمد کانادا (CRA) برای اهداف مالیات بر درآمد در نظر گرفته می‌شود. بدین ترتیب هر گونه درآمد حاصل از تراکنش با استفاده از بیت کوین درآمد کسب و کار یا سود سرمایه محسوب شده و باید به این صورت گزارش شود.

کانادا همچنین صرافی‌های ارز دیجیتال را کسب و کار خدمات پولی می‌داند و این یعنی آن‌ها تحت اختیار قانون درآمدهای حاصل از جرم (پولشویی) و تأمین مالی تروریسم (نسخه کانادایی قوانین AML/CFT) قرار می‌گیرند. در نتیجه، صرافی‌های ارزهای دیجیتال باید در مرکز تحلیل تراکنش‌های مالی و گزارش‌های کانادا (FINTRAC) ثبت نام کنند، تراکنش‌های مشکوک را گزارش ، از برنامه‌های انطباق پیروی و حتی سوابق خاصی را حفظ کنند.

استرالیا

همانند کانادا، اداره مالیات استرالیا بیت کوین را یک دارایی مالی با ارزش می‌شمارد که در صورت وقوع رویدادهای خاص مشمول مالیات می‌شود. به عنوان مثال، اگر افراد معامله، مبادله، فروش، هدیه، تبدیل آن به ارز فیات یا استفاده از بیت کوین برای خرید را انجام دهند، مالیات بر عایدی سرمایه نیز بر آن‌‌ها اعمال می‌شود. آن‌ها همچنین باید سوابق هر تراکنشی که با استفاده از بیت کوین برای مقاصد مالیاتی انجام می‌شود نیز نگهدارند.

سایر کشورهایی که بیت کوین قانونی است:

علاوه بر کشورهایی که تا به اینجا گفتیم، چندین کشور دیگر اجازه استفاده از بیت کوین در تراکنش‌ها را می‌دهند و قوانین دولتی خود را برای این کار توسعه داده‌اند. برخی از این کشورها عبارتند از:

• دانمارک
• آلمان
• ژاپن
• سوئیس
• اسپانیا
• انگلستان
• فرانسه

اما این‌ها همه کشورهایی بودند که با هر قانون و چارچوبی، بیت کوین را پذیرفته‌اند و قوانین خود را براساس آن تغییر داده‌اند. حال بیاید تا به سراغ کشورهایی که برویم که همچنان در برابر ارزهای دیجیتال مقاومت دارند و معتقدند استفاده از بیت کوین جرم است.

کشورهایی که بیت کوین در آن ها غیرقانونی است

همانطور که خواندید، بیت کوین در بسیاری از نقاط جهان مورد استقبال قرار می‌گیرد، اما چندین کشور ترجیح داده‌اند تا نسبت به نوسانات و ماهیت غیرمتمرکز آن کمی محتاطانه‌تر عمل کنند. برخی از آن‌ها ارزهای دیجیتال را تهدیدی برای سیستم‌های پولی فعلی خود می‌دانند و نگران استفاده از آن برای فعالیت‌های غیرقانونی مانند قاچاق مواد مخدر، پولشویی و تروریسم هستند.

چندین کشور کاملاً ارز دیجیتال را ممنوع کرده‌اند، در حالی که برخی دیگر سعی کرده‌اند هرگونه پشتیبانی بانکی و سیستم مالی ضروری برای تجارت و استفاده از آن را قطع کنند.

کشورهایی که استفاده از بیت کوین را محدود کرده اند

بسیاری از کشورها ممنوعیت‌های ضمنی برای استفاده‌های خاص از ارزهای دیجیتال دارند. برخی از این کشورها عبارتند از:

• کامرون
• جمهوری آفریقای مرکزی
• گابن
• گویان
• لسوتو
• لیبی
• زیمبابوه

کشورهایی که بیت کوین جرم است

برخی دیگر از کشورها، استفاده از بیت کوین برای هر نوع معاملاتی را ممنوع اعلام کرده‌اند و آن را جرم می‌دانند. این کشورها عبارتند از:

• قطر
• عربستان سعودی
• چین

آیا بیت کوین در ایران قانونی است؟

بیت کوین در ایران از لحاظ قانونی وضعیت نامشخصی دارد و برخلاف این که بارها بحث آن در مجامع مطرح شده، هنوز به‌طور مستقیم برای آن قانونی وضع نشده است. بدین ترتیب، می‌توانیم بگوییم چون هیچ جرمی برای خرید و فروش یا استفاده از ارزهای دیجیتال در ایران وجود ندارد، استفاده از آن‌ها قانونی است. اما با این وجود، در صورتی که از ارزهای دیجیتال برای اهدافی به جز سرمایه‌گذاری و معامله مانند پولشویی استفاده شود، می‌توان گفت که بیت کوین جرم است.

سخن پایانی

از آنجا که ارزهای دیجیتال و باارزش‌ترین آن‌ها یعنی بیت کوین، در چند سال اخیر تا این حد محبوب شده‌ و گسترش یافته‌اند طبیعی است که دولت‌ها و قوانین برای انطباق با آن‌ها نیاز به قدری زمان داشته باشند. دقیقا به همین دلیل مقررات و قوانین در مورد آن‌ها همچنان در حال تغییر و تحول است و کشورها نیز در حال بررسی آن هستند.

با این حال، انتظار می‌رود که به زودی اغلب کشورها این نوع از ارز را نیز به رسمیت بشناسند و ما شاهد گسترش استفاده از آن در تراکنش‌های روزانه باشیم. در این مقاله بررسی کردیم که آیا بیت کوین جرم است یا خیر و به بررسی شرایط این ارز و قوانین بین‌المللی بانکی پرداختیم. امیدواریم با خواندن این مقاله، پاسخ سوال خود را گرفته باشید.