در طی این چند سال از زمان پیدایش بیت‌کوین، پروتکل‌های شبکه بلاکچین در حال توسعه هستند تا قابلیت‌ها و دستاوردهای جدیدی را به بازار معرفی کنند. یکی از همین دستاوردهای جدید، ظهور برنامه‌های غیرمتمرکز یا (dapp) در سال 2020 است. تاثیرات این برنامه در دنیای رمزنگاری توجه همه را به خود جلب کرده است. برنامه‌های غیر متمرکز، قدرت اجرایی و انعطاف‌پذیری را با استفاده از شبکه بلاکچین فراهم می‌کنند و به کاربران کنترل بیشتری بر روی داده‌های خود می‌دهد.
برای پاسخ به سوال (dapps) چیست، در این مقاله قصد داریم که با ساختار و کاربرد برنامه غیرمتمرکز بیشتر آشنا شوید و تفاوت‌های آن با برنامه‌های متمرکز را مورد بررسی قرار بدهیم.
برنامه غیرمتمرکز یا dapp چیست؟
به برنامه‌های کاربردی که زیرساخت آن‌ها را شبکه بلاکچین تشکیل بدهد و براساس قراردادهای هوشمند فعالیت کند، برنامه‌های غیرمتمرکز (Decentralized Application) یا به اصطلاح (dapp) می‌گویند. اصلی‌ترین هدف ساخت برنامه‌های غیر متمرکز حذف دخالت واسطه‌ها و دسترسی عمومی به بلاک‌چین‌ها است. توجه کنید که این برنامه‌ها برای پردازش داده‌ها و اجرای تراکنش‌ها با قراردادهای هوشمند شبکه همتا به همتا بلاکچین متکی است. ساختار برنامه‌های غیر متمرکز (dapps) به صورت کلی از دو بخش فرانت‌اند و بک‌اند تشکیل شده است. فرانت‌اند محیطی که کاربران در آن‌جا با برنامه در ارتباط هستند و در بخش بک‌اند وظیفه ارتباط با شبکه بلاکچین و نیز پردازش داده‌ها را بر عهده دارد. نحوه مدیریت برنامه‌های غیر متمرکز طوری اجرا می‌شود که تصمیمات و عملیات اجرایی بدون واسطه و به صورت خودکار از طریق قراردادهای هوشمند این امور را انجام می‌دهند.
ویژگی‌ها و کاربرد برنامه‌های غیرمتمرکز
از دلایلی که باعث شد، برنامه‌های غیرمتمرکز نسبت به برنامه‌های متمرکز مفیدتر و محبوب‌تر باشد، ویژگی و کاربردهای (dapp) است. همه برنامه‌ی غیرمتمرکز در چند ویژگی با هم مشترک هستند. این ویژگی شامل موارد زیر می‌شوند:
- غیرمتمرکز بودن: این برنامه بر روی اکوسیستم غیر متمرکز اجرا می‌شود. از این رو، سوابق عملی و داده‌ها در بلاکچین غیرمتمرکز و عمومی ذخیره می‌شود تا هیچ سازمان متمرکزی امکان کنترل آن را نداشته باشد.
- پاداش: این برنامه‌ها از طریق پاداش به کاربرانی که تامین کننده امنیت هستند و به شبکه بلاکچین کمک می‌رسانند، انگیزه آن‌ها را بالا می‌برند.
- منبع باز بودن: با توجه به این ویژگی هر کاربری می‌تواند تمام فعالیت این برنامه را با جزئیات به صورت کاملا شفاف مشاهده کند.
- پروتکل: یعنی کاربران فقط در صورت قبول کردن این پروتکل‌ها امکان استفاده از برنامه را دارند.
برنامه‌های غیرمتمرکز (dapp) نه فقط در خرید و روش ارز دیجیتال بلکه در هر صنعتی کاربرد دارد. از کاربردی‌ترین موارد استفاده از برنامه‌های غیر متمرکز امور مالی غیر متمرکز یا دیفای است. امور مالی غیر متمرکز به سرعت با هدف ارائه راه‌های جدید برای وام‌دادن و ایجاد خدمات مالی نوآورانه در حال رشد است. علاوه بر این، برنامه‌های غیر متمرکز در بازی‌ها و کلکسیون‌های دیجیتال مانند بازی جذاب کریپتو کیتیز و در حوزه سلامت، برای مدیریت سوابق پزشکی، تحلیل داده‌های پزشکی و ارائه خدمات بهداشتی و در حوزه مدیریت املاک برای تسهیل خرید و فروش، رهن و اجاره ملک کاربرد دارند.
تفاوت برنامه های متمرکز با برنامه های غیر متمرکز
تفاوت‌های اصلی برنامه‌های غیرمتمرکز با برنامه‌های متمرکز در نحوه کارکرد آن‌ها است. برنامه‌های غیرمتمرکز از قراردادهای هوشمند و برنامه‌های متمرکز از یک شرکت واحد تشکیل می‌شوند. نحوه معامله در برنامه‌های غیر متمرکز برخلاف برنامه‌های متمرکز بدین گونه است که کاربران بدون دخالت شخصی یا سازمانی معاملات را مستقیم انجام می‌دهند. همچنین برنامه‌های غیرمتمرکز توانایی این را دارند که پیچیدگی فرآیندهای مختلف را پایین می‌آورند. همچنین برنامه‌های متمرکز در برابر هک شدن آسیب پذیرتر هستند؛ زیرا با دسترسی به کل سیستم امکان هک وجود دارد ولی شبکه‌های غیرمتمرکز امنیت بالاتری دارند.
مورد دیگر در تفاوت این دو برنامه این است، برنامه‌های متمرکز برای انجام تراکنش‌ها کارمزد می‌گیرند که برای این کار باید مدت زیادی منتظر بمانید. در عوض در برنامه‌های غیرمتمرکز کارمزدی از شما نمی‌گیرند و واکنش را بلافاصله انجام می‌دهند که در نتیجه در زمان و پول خود صرفه‌جویی کردید.
انواع برنامه های غیرمتمرکز (dapp) چیست؟
برنامه‌های غیرمتمرکز براساس نوع بلاکچین موجود در آن‌ها به سه دسته تقسیم شده‌اند.
- اولین دسته از برنامه‌های متمرکز شامل ارزهای دیجیتالی هستند که بلاکچین مخصوص دارند. بیت کوین، اتریوم، ترون، ایاس نمونه‌هایی از این دسته هستند.
- دسته دوم از برنامه‌ها در واقع از بلاکچین دسته اول استفاده می‌کنند. پروتکل (Omni) بهترین نمونه برای این دسته از برنامه‌های غیر متمرکز به حساب می‌آید.
- دسته سوم از پروتکل برنامه‌های دسته دوم استفاده می‌کنند. با استفاده از دسته سوم این برنامه‌ها می‌توان سایت‌ها و نرم‌افزارهای فیلتر نشدنی ساخت. (Network SAFE) نمونه‌ای از دسته سوم برنامه‌های غیر متمرکز است.
نقش بلاک چین اتریوم و بیت‌کوین بر (dapps)
حتما در اینجا برایتان این سوال پیش می‌آید که شبکه‌های اتریوم و بیت‌کوین با برنامه‌های غیر متمرکز (DApp) چه ارتباطی دارند؟ در پاسخ این سوال باید گفت: برنامه‌های غیر متمرکز بر روی شبکه‌های بیت‌کوین و اتریوم پیاده‌سازی شده‌اند.
با وجود اینکه بیت‌کوین اولین برنامه غیرمتمرکز است، اما اتریوم به خاطر قراردادهای هوشمند و امنیت بالا آن از مهم‌ترین علت رشد برنامه‌های غیرمتمرکز است. این نوع برنامه‌ها قابلیت حذف کاربران و فروش اطلاعات آن‌ها را ندارند. حال اگر بخواهید که خیلی جزئی‌تر این برنامه‌ها را دسته‌بندی کنید؛ برنامه‌های غیر متمرکز روی اتریوم را در سه دسته قرار می‌دهیم. دسته اول برنامه‌های مدیریت پول، برای معامله ارز اتریوم هستند. دسته دوم برنامه‌هایی هستند که به عنوان ساز و کارهای امن برای رای‌گیری و اداره پروتکل‌ها در سازمان‌های غیر متمرکز یا دائو استفاده می‌شود. دسته سوم نیز برنامه‌هایی هستند که وظیفه آن‌ها مدیریت عملیات برای سازماندهی داده‌های پولی و غیر پولی است. مانند سیستم لجستیک.
5 نمونه از بهترین برنامه های غیرمتمرکز را بشناسید
حالا که درک بهتری از برنامه‌های غیر متمرکز (dapps) دارید، به معرفی بهترین برنامه‌های غیرمتمرکز در حوزه ارز دیجیتال می‌رسیم.
یونی سوآپ (Uniswap)؛ زنجیره هوشمند بایننس
یونی سواپ چهارمین صرافی بزرگ بر پایه بلاکچین اتریوم برای معاملات و ترید ارزهای دیجیتال است. برخلاف سایر صرافی‌های متمرکز، این صرافی در تلاش است که کاربران توکن‌ها را بدون کارمزد و دخالت واسطه‌ها با هزینه پایین‌تری مبادله کنند. بعضی از معامله‌گران بازار کریپتو، صرافی یونی سواپ را به عنوان راهی برای کسب درآمد می‌بینند. زیرا معاملات به صورت همتا به همتا و بدون هیچ واسطه‌ای انجام می‌شود. فراموش نکنید این صرافی فقط با دارایی‌های شبکه اتریوم و استاندارد ERC-20 معامله می‌کند.
استیمیت (Steemit)
اولین برنامه غیر متمرکزی که بر روی بلاکچین استیم ایجاد شد، برنامه استیمیت بود. برنامه استیمیت یک نوع شبکه اجتماعی محسوب می‌َشود که کاربران با انجام تولید محتوا و مشارکت در فعالیت‌ها، پاداشی در قالب ارزهای دیجیتال دریافت می‌کنند.
میکردائو (MakerDAO)
میکردائو یک برنامه غیرمتمرکز بر پایه بلاکچین اتریوم برای اعطا وام ارزهای دیجیتال بدون واسطه طراحی شده است. این برنامه تمام ملزومات مورد نیاز برای ایجاد استیبل کوین را در اختیار دارد. برنامه میکردائو از ارزهای دای و MKR برای مدیریت شبکه کمک می‌گیرد. این ارزها چون از قیمت ثابتی برخوردارند، ارزش معاملاتی دارند. معاملات میکردائو نیز در بعضی از صرافی‌های داخلی انجام می‌شود.
کریپتوکیتیز (Crypto kitties)
بازی‌های ساخته شده بر مبنا بلاکچین و ارزهای دیجیتال مخاطبان زیادی را جذب بازارهای خود کرده‌اند. یکی از بازی‌های قدیمی کریپتوکیتیز (CryptoKitties) نام دارد. در بازی کریپتوکیتیز کاربران گربه‌های دیجیتال را معامله و پرورش می‌دهند. بعضی از توکن‌های خاص در بازی کریپتوکیتیز از لحاظ ارزش می‌توانند به صدها اتر می‌رسد. به عنوان مثال، در سال 2018 گربه‌ای به نام دراگون با ۶۰۰ واحد اتر معامله شد که در آن در زمان چیزی حدود ۳میلیون دلار می‌رسید. همین مسئله هم موجب سرمایه‌گذاری بسیاری از کاربران و کسب سود از این بازی شده است.
OpenSea
از بزرگترین و بهترین برنامه غیر متمرکز بازار NFT، برنامهopensea بود. در ابتدا این برنامه در سال 2017 بر روی بلاکچین اتریوم ساخته شده بود و سپس به خاطر کاهش کارمزد تراکنش‌ها با بلاکچین پالی گان ادغام شد. این برنامه از بلاک چین برای امنیت و شفافیت تراکنش‌های خود کمک می‌گیرد.
مزایای برنامه‌های غیرمتمرکز
بزرگترین مزیتی برنامه‌های غیرمتمرکز این است که هیچ وقت از کار نمی‌افتد یا خاموش نمی‌شود. این برنامه همیشه و به طور مداوم خدمات قرارداد هوشمند را در اختیار کاربران می‌گذارد. با اینکه این برنامه‌ها زیر نظر سیستم همتا به همتا کار می‌کنند؛ ولی اگر قسمتی از ساختار آن دچار مشکل شود، باز هم عملکرد صحیح خود را حفظ می‌کند. از دیگر مزیت این برنامه، عدم نیاز به واسطه‌ها برای انجام معاملات است. حذف واسطه‌ها علاوه بر اینکه باعث افزایش سرعت معاملات می‌شود، هزینه‌های معاملات را به طور قابل توجهی کم می‌کند و به کاربران اجازه می‌دهد که به طور مستقیم با یکدیگر در ارتباط باشند.
در برنامه‌های غیر متمرکز تمامی تراکنش‌ها کاملا شفاف و با جزئیات کامل ثبت می‌شوند. هر فردی امکان این را دارد که تاریخچه تراکنش‌های خود را مشاهده کند و همین امر اجازه نمی‌دهد که هکرها فعالیتی نداشته باشند.
چالشها و معایب برنامه‌های غیرمتمرکز
با وجود اینکه چند سالی از ساخت برنامه‌های غیرمتمرکز می‌گذرد، اما هنوز در مراحل ابتدایی به سر می‌برند و واضح است که ضعف‌هایی دارد. مثلا در برنامه‌های غیرمتمرکز با انجام هر تراکنش و سپس انتشار آن در شبکه، احتمال اینکه تعداد تراکنش‌ها بیشتر شود و ظرفیت شبکه با مشکلاتی روبه‌رو شود، بسیار بالاست. همچنین چون این برنامه‌ها برمبنا قراردادهای هوشمند فعالیت می‌کنند، ممکن است که از لحاظ رابط کاربری ساده نباشد و برای کاربران پیچیده باشد. سرعت پایین در بهروزرسانی و تغییرات این برنامه یکی دیگر از معایب آن است. از آنجایی که این فرآیند نیاز به تغییرات داده‌ها در شبکه بلاکچین است، روند بهروزرسانی طولانی خواهد بود.
در کنار معایب برنامه‌های (dapp)، به نظر می‌رسد که با چالش‌هایی نیز روبه‌رو است. به عنوان مثال، اصلاحات و تغییرات کد یکی از همین چالشها است. منظور از اصلاحات وجود همان باگ‌ها و هشدارهای امنیتی است که با برطرف شدن آن‌ها امنیت این برنامه‌ها بیشتر خواهد شد. یکی دیگر از چالش‌های نگران‌کننده در میان کاربران، سابقه کلاهبرداری در dapps است. این کلاهبرداری‌ها باعث ایجاد ترس در میان کاربران در جهت استفاده از برنامه‌های غیرمتمرکز شده است. از رایج‌ترین کلاهبرداری‌ها در برنامه‌های غیر متمرکز به حملات فیشینگ، طرح‌های Ponzi، عرضه اولیه سکه جعلی و انتشار بدافزار در فضای برنامه می‌توان اشاره کرد.
آینده برنامه‌های غیر متمرکز (dapps)
پیش‌بینی می‌شود که برنامه‌های غیر متمرکز همچنان به رشد تصاعدی خود در آینده ادامه خواهند داد؛ اگر چه تقریبا برنامه‌های غیرمتمرکز جدید هستند و هنوز بسیاری از افراد با این برنامه‌ها آشنایی کامل ندارند؛ ولی dappها به مرور زمان به محبوبیت آن اضافه خواهد شد. از آنجایی که این برنامه شیوه استفاده از داده‌ها و مبادله آنلاین پول را تغییر می‌دهد، در نهایت آینده اپلیکیشن‌های غیرمتمرکز به جایی می‌رسد که شرکت‌ها و سازمان‌های زیادی از نمونه‌های جدید اپلیکیشن‌های غیرمتمرکز استقبال خواهند کرد.
یکی از مواردی که باعث پیچیده‌تر شدن برنامه‌های غیر متمرکز می‌شود، انعطاف پذیری بالای اکوسیستم دیفای است. دقت داشته باشید برنامه‌های غیرمتمرکز در حوزه دیفای برای ارائه خدماتی نظیر خرید و فروش ارز دیجیتال و پرفکت مانی، وام‌های کریپتویی، استیکینگ رمزارزها به کار گرفته می‌شوند. (برای خرید ووچر پرفکت مانی روی این لینک کلیک کنید).
در آخر بهتر است بدانید که لازمه دسترسی و بهره‌مندی از قابلیت‌های برنامه غیر متمرکز والت‌ها هستند. در حقیقت والت مانند پل ارتباطی بین برنامه‌های غیرمتمرکز و بلاک چین است. در صورتی که نیاز به خرید والت دارید، ما به شما صرافی ارز دیجیتال مطمعنی پیشنهاد می‌دهیم.
دیدگاه خود را نسبت به این مطلب برای ما ارسال کنید
ارسال دیدگاهدیدگاه های کاربران